De verkiezingen van 15 maart beginnen nu de media te domineren. Daarmee komt ook de gekte dichterbij. Het is daarom belangrijk dat je scherp blijft. Laat je niet verleiden door de relletjes, oneliners en de “winnaars” en “verliezers” in de aankomende televisiedebatten. Houd je hoofd koel.
Daarover gesproken. Strategisch stemmen, is dat nou wel of niet slim?
In 2012 heb ik strategisch gestemd, en met het Oekraïne-referendum vorig jaar heb ik zelfs zo strategisch gestemd dat ik nu niet meer weet of ik voor of tegen was. Maar nu, acht updates en een hoop politieke inzichten verder, weet ik het zeker: ik ga niet meer strategisch stemmen.
Ik zal verderop uitleggen waarom, maar het heeft alles met dit fragment te maken:
Je kan strategisch stemmen, of je kan oprecht stemmen. Het eerste wordt vaak geassocieerd met stemmen met je hoofd, het tweede met stemmen met je hart. Maar ik ben erachter gekomen dat daar geen hout van klopt. Om even hoogwaardige wetenschappelijke data aan te halen: Idols 2003.
Wat valt op? De persoon die afvalt zat de week daarvoor nooit in de gevarenzone, ook wel bekend als “de kruk”. Sterker nog, als de kandidaat de kruk overleeft, dan overleeft hij hoe dan ook de volgende aflevering. Niet omdat de kandidaat beter gaat zingen, maar omdat de kijker meer gaat sms’en. Precies hier zie je de gevolgen van een massaal potje strategisch stemmen. Niet de beste kandidaat verdient een stem, maar de kandidaat die de stemmen het hardst nodig heeft.
En zo kon het gebeuren dat Hind Laroussi net voor de finale afviel zonder ook maar een keer op de kruk te zitten, omdat Jim (spreek uit: yim) Bakkum in aflevering 7 op de kruk zat. Terwijl de strategische stemmers bezig waren met ‘wel of geen Jim’, verloren ze misschien wel de beste kandidaat. De rest is geschiedenis.
Dat brengt ons bij 9-11-2016: Donald Trump werd verkozen tot president, niet omdat hij de beste was, maar omdat hij geen Clinton was.
Nou zijn er heus mensen die blij zijn met Trump, net als dat er mensen blij waren met Jamai. Maar het moge duidelijk zijn dat strategisch stemmen niets te maken heeft met stemmen ‘met je hoofd’. Dit is naar mijn idee wat er gebeurt:
- Er wordt een worst-case scenario gecreëerd door Reinout Oerlemans, of ‘de media’. Denk aan de kruk of aan politieke peilingen en journalistieke framing.
- De ogenschijnlijke realiteit van dit rampscenario rechtvaardigt je om je niet langer te richten op wat je goed vindt, maar op hoe je het slechte kan voorkomen.
- “The lesser evil” wint.
Waarom je je niet gek moet laten maken voor 15 maart.
Twee redenen.
- Principieel. Angst is een slechte raadgever. Uit angst en cynisme komt zelden iets moois voort. Stem op wat je goed vindt.
- Reëel. Er is helemaal geen tweestrijd. Laat je dat ook niet aanpraten.
Idols is ontworpen als tweestrijd. Sommigen zeggen hetzelfde over de Amerikaanse verkiezingen. Je kan veel zeggen over de verkiezingen in maart, maar in ieder geval niet dat het een tweestrijd is. Dit jaar doen er waarschijnlijk niet vier, maar vijf lijsttrekkers mee aan het premiersdebat omdat Jesse Klaver plotseling ook tot de kanshebbers behoort. Op het moment van schrijven wordt bekend gemaakt dat het premiersdebat is afgezegd omdat Mark en Geert niet meer mee willen doen, nu zij 3 in plaats van 2 concurrenten hebben. “We koersten op vier, maar als je gewoon kijkt naar deze stand dan is dat eigenlijk niet te verantwoorden”, aldus RTL-adjunct-hoofdredacteur Pieter Klein. Edit: Het gaat wel weer door, maar zonder Mark en Geert.
En al wint jouw favoriet niet het grootste aantal zetels, dat wil nog niet zeggen dat hij verloren heeft. Als ik met YourWeeklyUpdate een ding heb geleerd is het dat iedere zetel telt, juist nu het zo versplinterd is.
Mijn advies is dus ook: doe de stemwijzer of het kieskompas (sla alle vragen waar je geen antwoord op weet over), en verdiep je in de speerpunten van je eigen top 3. Maak je keuze nog voordat Frits Wester, Ferry Mingelen, Reinout Oerlemans of Ron Fresen jou hebben kunnen vertellen wie er op de kruk zit.
En als je al moeite had met het uit elkaar houden van de 11 politieke partijen: de keuzemogelijkheden zijn ondertussen verdubbeld naar 22 (en dan hebben we ook nog de partij “Niet Stemmers” die nergens een mening over heeft, en “GeenPeil”, de andere partij zonder standpunten).
Daarom heb ik op basis van de 30 vragen van de StemWijzer en de 30 vragen van het KiesKompas twee plaatjes gemaakt van het politieke landschap. De grootte van de stippen geeft een indicatie van de huidige populariteit om nog eens te laten zien dat er geen tweestrijd is; er zit niemand op de kruk.
Als je niet overtuigd bent en je kan de drang om strategisch te stemmen niet weerstaan: doe het dan meteen goed. Als je bang bent dat het CDA te groot wordt, stem dan niet op de SGP, maar op D66. Ben je bang voor de PVV, stem dan niet VVD, maar GroenLinks. Heb je genoeg van Rutte, stem dan niet 50Plus, maar SP. Vind je de ideëen van Jesse Klaver eng, stem dan geen Partij voor de Dieren maar PVV.
Maar beter nog, kies een vertegenwoordiger waar je achter staat hoe groot of klein de partij ook is. Want een stem op een partijprogramma waar je niet achter staat is pas een weggegooide stem.